آزادى در انتخاب همسر و مشورت رسول اكرم (ص) با دخترشان

انتخاب همسر يكى از حساس‏ترين مراحل زندگى هر جوانى اعم از دختر و پسر است.
ازدواج مرحله‏ى انتخاب سرنوشت يكى عمر زندگى مشترك و اساس مهم سازندگى تاريخ چندين نسل بالقوه، و نقطه‏ى پايه‏گذارى آينده‏اى براى فرزندان و نوادگان و سازندگان جامعه‏ى فرداست. ملاحظه مى‏شود كه بدين‏گونه، مسأله‏ى ازدواج از صورت يك امر شخصى، و خصوصى خارج مى‏شود و جنبه‏ى اجتماعى و عمومى و تاريخى به خود مى‏گيرد كه چه بسا در سرنوشت و تاريخ و آينده‏ى ملت يا ملتهايى نقش مهم و تعيين‏كننده داشته باشد.
از اين رو انتخاب همسر شايسته كارى است دشوار و به خصوص براى دختران چندان به سهولت و سادگى امكان‏پذير نيست. بلكه اين امر مهم، بايد روى اصول و قوانين حساب‏شده، و اساس ثابت و لايتغيرى كه در طول قرون و اعصار حكومت داشته است استوار باشد و در مسير آن حركت كند تا خداى نكرده انحرافى صورت نگيرد. لذا مطمئن‏ترين اصول در اين مود، همانا رعايت قوانين الهى و تعاليم جاودانى آسمانى است كه به افراد بشر مى‏آموزد كه پدر و مادر، در شرايط عادى و عمومى، همواره بيش از فرزندان در اين باره تجربه و آگاهى دارند و با دلسوزى و دقت بيشترى، بدون تأثير احساسات آنى و زودگذر مى‏توانند تصميمات شايسته و سازنده بگيرند. بر اين اساس، مشاوره با پدر و مادر و جلب نظر و رضايت آنان، از شرايط اصلى ازدواج دختران قرار مى‏گيرد و برخى آن را از جمله‏ى فرايض و واجبات و اركان به شمار آورده و تخطى از آن را كارى ناروا و در حد اسقاط واجب دانسته‏اند. با اين همه بايد توجه داشت كه اين اجازه و رضايت هم بايستى جنبه‏ى صحيحى و عقلانى و منطقى داشته باشد و اگر از روى نادانى و دشمنى يا لجاج، مسأله مخالفت پدر و مادر مطرح شود و يا پدر و مادر از اين قدرت خود سوءاستفاده كرده و آن را بدون جهت و دليل عقلانى به كار گيرند و تنها خودخواهى و تمايلات غير منطقى خود را در نظر داشته باشند، چنين حقى از آنا سلب مى‏گردد. آنچنان كه رضايت و آزادى دختر نيز در انتخاب همسر شايسته و دلخواه، كاملاً مورد نظر و توجه شارع مقدس اسلام قرار گرفته و در اين مورد براى دختران مسلمان حقوقى منظور شده است كه نظير آن را با آن همه وسعت و عمق و توجه در هيچ جاى ديگر نمى‏توان سراغ گرفت.
پيامبر اكرم كه خود پايه گذار و مجرى برنامه‏هاى الهى و پياده‏كننده‏ى قوانين آسمانى در روى زمين است، دخترش فاطمه (ع) را در انتخاب شوهر آزار گذاشت و بدون اين كه كمترين تحميل و فشارى در اين باره روا دارد، براى آزادى عقيده‏ى او و رعايت حقوق اسلامى‏اش كمال احترام را قائل شد تا اين امر، سرمشقى براى جامعه و تاريخ اسلام باشد. نكته‏ى مهم در اينجا آن بود كه پيامبر (ص) به خوبى مى‏دانست كه در امر ازدواج فاطمه، نه فقط سرنوشت آينده‏ى او، بلكه خير و مصلحت جوامع بشرى و نسل‏هاى آتى اسلام مطرح است.
با اين كه پيامبر اسلام چند دختر شوهر داده بود، ولى هرگز ديده نشده بود كه اراده و اختيار را از آنان سلب كرده باشد. هنگامى كه على بن ابيطالب (ع) سرباز شجاع و دلاور اسلام براى خواستگارى زهراى مرضيه نزد پيامبر اسلام (ص) رفت، پيامبر اسلام فرمودند: تاكنون چند نفر ديگر به خواستگارى آمده‏اند و من شخصاً اين مسأله را با دخترم در ميان گذاشته‏ام. اما او به علامت نارضائى چهره‏ى خود را برگردانده است. اكنون نيز خواستگارى تو را به اطلاع او مى‏رسانم».